Najstariji sačuvani evropski rukopis pronađen je u Derveni u Grčkoj i potiče iz vremena kada je Filip II Makedonski vladao tim područjem.

Derveni papirus je drevni grčki papirus koji se smatra najstarijim sačuvanim čitljivim rukopisom u Evropi.

Za razliku od egipatskih papirusa, grčki su ređi zbog vlažnije klime i zato se retko sačuvaju.

Dervenski papirus je od velikog značaja, na njemu je ispisana grčka religija i filozofija.

To je filozofski tekst o prirodi bogova, kosmogoniji, teoriji duše i prirodi religioznih rituala. Prema Unesku, tekst je od globalnog značaja, jer odražava univerzalne ljudske vrednosti, kao što su potreba da se objasni svet, želja da se pripada ljudskom društvu sa poznatim pravilima i agonija da se suoči sa krajem života.

On a day like today, The Derveni papyrus was found in northern Greece. #Flashback pic.twitter.com/IzrMb6TltD

— ArtDaily, The First Art Newspaper on the Net (@artdaily) January 15, 2014

Dervenski papirus svrstan je u Uneskov listu „Pamćenje sveta“ kako bi s sačuvao od kolektivnog zaborava.

On je verovatno jedini papirus koji je pronađen na grčkom tlu. Papirus se datuje između 340. i 320. godine pre nove ere.

• Samo jedan dokument kraljice Kleopatre je sačuvan, a jedna reč otkriva da je to ona
• Arheolozi otkrili redak dokument na kome je ispisana plata rimskom vojniku
• Zagrebačka mumija obmotana sa najdužim pronađenim etrurskim tekstom ikada

Pronađen je 1962. na lokalitetu Derveni, nekih 10 km od Soluna među ostacima pogrebne lomače u jednoj od grobnica u okolini, koja je takođe dala izuzetno bogate artefakte, pre svega predmete od metala. Nakon mukotrpnog posla odmotavanja i odvajanja slojeva ugljenisanog papirusa koji je bio umotan, a zatim ponovnog spajanja brojnih fragmenata, pronađeno je 26 kolona teksta, kojima su nedostajali donji delovi, jer su stradali na lomači.

Godinama se na njemu radilo i 2006. godine je objavljena studija o rezultatima proučavanja i dešifrovanju.

Dervenski papirus se danas čuva u Arheološkom muzeju u Solunu.