Drvena Dispilio pločica na kojoj su bile ispisane oznake koje, možda, predstavljaju pisani tekst, otkrivena je tokom iskopavanja neolitskog naselja u severnoj Grčkoj. Pločica je datovana pre oko 7.300 godina. Veruje se da natpis na pločici može biti najstariji pisani tekst?

Drevno neolitsko naselje, u blizini modernog sela Dispilio na jezeru Kastorija u prefekturi Kastorija, otkriveno je 1932. godine zbog niskog vodostaja jezera tokom zime.

Arheološka istraživanja su pružila dokaze da se lokalitet kontinuirano koristio od ranog neolita (oko 6.000. g. pne) do kasnog halkolita (oko 1.200. g. pne, mikenski period).

Pločica bi bila 2.000 godina starija od glinenih pločica ispisanih klinastim pismom iz sumerskog perioda i 4.000 godina starija od kritsko-mikenskih linearnih pisama A i B. Ukoliko se pokaže da se tu zaista radi o pisanom tekstu.

Potom je početkom 2000-tih otkrivena još jedna drvena pločica sa sličnim “natpisom”, što je dodatno pojačalo sumnje.

Drvena pločica sa simbolima

Dispilio pločica je bila jedan od mnogih artefakata pronađenih u tom području. Međutim, značaj pločice leži u činjenici da je na njoj uklesan nepoznat “pisani tekst” koji seže više od 5.260 godina pre nove ere.

Osim toga, glinene pločice i grnčarske posude otkrivene na lokalitetu imale su slično urezane simbole, piše u studiji iz 2014.

Pločica je napravljena od kedrovog drveta (Cedrus sp.) skoro četvorougaonog oblika dimenzija 23 × 19,2 × 2 cm. Na njoj su primećeni tragovi vatre. Ona je pronađena tokom iskopavanja u julu 1993. godine u probnom rovu u vodi, veoma blizu obale jezera. Na celom području postoje arheološki nalazi i tragovi antropogenog delovanja u vodi. Sonda za iskopavanje je bila uokvirena drvenim daskama i voda je kontinuirano ispumpavana. Kada je blato postepeno uklonjeno, drvena pločica se pojavila kako pluta na površini vode.

Na površini artefakta, koja je okarakterisana kao prednja strana, može se razlikovati do 10 redova linearnih vertikalnih i horizontalnih uklesanih „znakova“. Slični uklesani znaci mogu se videti i na gornjoj tankoj strani pločice. Znaci i drevni predmet su sačuvani zbog uslova sredine u kojoj nije bilo kiseonika. Međutim, tokom procesa sušenja došlo je do njenog oštećenja i delimičnog propadanja.

Potencijalno najstariji pisani tekst

Kada je 2004. godine objavljeno otkriće prve pločice, prof. Hourmouziadis je tvrdio da se tekst sa oznakama ne može lako publikovati. Zbog čega? “Zato što bi na kraju promenio trenutnu istorijsku pozadinu u vezi sa poreklom pisanja i artikulisanog govora prikazanog slovima umesto ideograma u granicama starogrčkog sveta i šire, evropskog”.

• Oznake na pećinskim crtežima predstavljaju najraniji oblik pisanja pre 20.000 godina?
• Da li je postojalo “vinčansko pismo”?
• “Najstarija” piramida na svetu u Indoneziji ipak nije toliko stara, a nije ni piramida

Prema profesoru praistorijske arheologije “oznake sugerišu da trenutna teorija koja predlaže da su stari Grci dobili svoje pismo od drevnih civilizacija Bliskog istoka (Vavilonci, Sumeri i Feničani itd.) ne uspeva da zatvori istorijsku prazninu od oko 4.000 godina”.

Međutim, možemo da se složimo da ova priča polako ide u domen pseudoarheologije i da nema dovoljno dokaza za gore navedene tvrdnje.