Na arheološkom nalazištu Orlovine nalaze se ostaci utvrđenog kompleksa i monumentalne crkve iz 6. veka.

Brdo Orlovine čuva ostatke utvrđenja iz perioda rane Vizantije, ali i materijalne ostatke iz ranijih i kasnijih perioda. Arheološko nalazište Orlovine udaljeno je 1,5 km od centra Malog Zvornika.

Nedavno je ka nalazištu izgrađena i 300 m duga pešačka staza za posetioce, budući da se lokalitet nalazi jako visoko na brdu iznad Malog Zvornika sa pogledom na Zvorničko jezero. Takođe je postavljen i vidikovac.

• Narodno predanje dovelo do otkrića kasnoantičke crkve i arheoloških iskopavanja u Mramorku
• Arheološka istraživanja ranovizantijskog utvrđenja Gradina na Jelici
• CARIČIN GRAD je grad koji je kratko živeo, a otkrio je mnogo

Arheološka iskopavanja započeo je 2013. godine dr Dejan Radičević sa Filozofskog fakulteta u saradnji sa Zavodom za zaštitu spomenika kulture Valjevo. Ona i danas traju i njima rukovodi i Radivoje Arsić iz valjevskog Zavoda. Za otkriće nalazišta zaslužan je pokojni istoričar Dejan Pavić.

Pronađeni su ostaci iz ranovizantijskog perioda

Arheolozi su pronašli ranovizantijske bedeme sa kulama i brojnim pokretnim nalazima. U njih spadaju grnčarija, staklo i predmeti za svakodnevnu upotrebu. Pronađen je i rezervoar za vodu, ali i drugi materijalni ostaci prošlosti.

Izgradnja se može dovesti u vezu sa velikim graditeljskim poduhvatima koji se vezuju za vladavinu cara Justinijana I (527-565), a koje su preduzete u unutrašnjosti Balkanskog poluostrva.

Sadašnji fokus je na istraživanju ranovizantijske monumentalne crkve iz 6. veka. Crkva ima dimenzije preko 30 metara. U oltarskom prostoru nalaze se sveštenička sedišta i episkopski presto izuzetno kvalitetno obrađen i monumentalan kao i cela crkva.

Nedavno je započeto i konzerviranje bočnih zidova i oltara, a sada su arheolozi na pragu novih otkrića i saznanja.

Za RTS arheolog Radivoje Arsić iz valjevskog Zavoda kaže da postoje još dve prostorije koje su neistražene.

“Upravo smo pri kraju istraživanja prve ove jugoistočne prostorije gde je istražen prostor od nekih stotinak metara kvadratnih, definisan njen izgled, ali je utvrđeno da postoje još jedna vrata i da prostorija vodi u sledeću prostoriju koja je dalje postavljena istočno. Mi ne znamo čemu je ona služila i očekujemo da će to delom biti otkriveno ove godine, a verovatno ćemo tek sledeće godine znati koja je bila funkcija te prostorije i koji su tačni gabariti ove poznoantičke crkve“, rekao je on.

Orlovine kriju ostatke iz drugih epoha

Arheolozi veruju da bazilika nije usamljena građevina i da je na Orlovinama od kraja 5. do kraja 6. veka bilo naselje veće od Malog Zvornika danas. Nalazište se prostire na oko 40 hektara i ubrajaju ga među najznačajnije u našoj zemlji.

Ono što je jako izazovno za arheologe jeste činjenica da o ovom nalazištu ne postoje nikakvi pisani tragovi.

Takođe, arheolozi su otkrili da je ovo utvrđenje nastavilo da živi u 9. i 10. veku. O tome svedoči pronađena grnčarija, za koju se pretpostavlja da je iz vremena prednemanjićke Srbije, odnosno iz vremena vladavine srpskog kneza Časlava.

S obzirom da je u pogledu arheologije ovaj period gotovo potpuno nepoznat, od novih istraživanja očekuje se da daju odgovore na važna i brojna pitanja u vezi tog doba. Arheolozi smatraju i da je na području današnje opštine Mali Zvornik nekada bila rečna stanica Ad Drinum, putnička raskrsnica između Panonije i Dalmacije.

---

Izvori: Opština Mali Zvornik i RTS