Srednjovekovni Manastir Ubožac – srpska svetinja u ruševinama
Srednjovekovna svetinja Manastir Ubožac blizu Kosovske Kamenice danas se nalazi u ruševinama. Manastir je danas poznatiji pod imenom Rđavac.
Veruje se da je manastir nastao u prvoj polovini 14. veka u vreme srpskog kralja Milutina. Vrlo moguće da je manastir bio zadužbina svetogorskog igumana Starca Isaije. Iguman je bio savetnik Dušanu Silnom, a kasnije i knezu Lazaru.
Smatra se da je iguman sa svojim roditeljima, inače vlastelinima kralja Milutina koji su se kasnije zamonašili u Ubošcu, podigao ovaj manastir i crkvu.
Slabo istražen manastirki kompleks
Delimični arheološki i konzervatorski radovi izvedeni su 1963–1967. godine. Nažalost, izveštaji o njima nisu objavljeni osim jedne male beleške.
Arheološki je istražen zapadni deo kompleksa koji je pokazao da su se u njemu nalazile spratne građevine. Na spratu se verovatno nalazila trpezarija, a u prizemlju prostorije ekonomske namene. U drugim delovima kompleksa nalazile su se monaške kelije, ali ostaci keliija nisu arheološki istraženi. Istraživači veruju da su svi objekti u manastiru nastalii istovremeno.
Trikonhalna crkva bila je posvećena Bogorodičnom Vavedenju. Crkva je verovatno bila oslikana, iako se fresko živopis nije sačuvao. Tokom arheoloških radova pronađeni su ostaci fresaka.
Manastir možda nastao kasnije
Moguće da je manastir izgrađen i nešto kasnije. U turskom defteru spominje se osnivanje manastira sredinom 16. veka, u vreme sulatana Selima II (1566-1574). Tada je manastirsko imanje oživeo jedan kaluđer zasadivši vinograd i iskrčivši manastirsko zemljište. U manastiru su tada živela tri monaha, a njihova davanja iznosila su 3.000 akči. Što je bilo izuzetno puno, s obzirom daje poreska obaveza tada iznosila oko 200-300 akči za najveće manastire. Potom se i u pisanim izvorima spominje tek oko sredine 16. veka.
Zapisano je 1586. godine da je u Ubošcu preminuo i da je u njemu sahranjen pećki patrijarh Savatije.
Za manastir Ubožac se najviše vezuje patrijarh Pajsej. On je nekoliko puta posećivao manastir, poklanjao mu knjige i ostavljao opširne zapise u njima.
- Manastir Đurine ćelije na Rudniku-rezultati arheoloških iskopavanja
- Arheološka istraživanja u manastiru Papraća donela su zanimljiva i neočekivana otkrića
Kada je manastir zapusteo knjige i ostale dragocenosti su prenete u Pećku patrijaršiju. Pretpostavlja se da je manastir stradao 1690. godine od strane Austrougara. Danas su se očuvale samo zidine. On nije posle nikada više obnavljan. Iako je postojala inicijativa za to.
„Nekada ugledni manastir sa velikom crkvom, kelijama, trpezarijom i mnogobrojnim ekonomskim prostorijama pretvorio se u impozantnu ruševinu, a vremenom su zaboravljeni i naziv manastira, i posveta njegove crkve, kao i imena onih koji su ga podigli, o njemu se starali i u njemu živeli.”, zaključio je prof. Branislav Todić u svom radu.