Tokom poslednjih nekoliko decenija arheolozi su iskopali mumificirane ostatke rudara koji su dočekali jeziv kraj u drevnom rudniku soli. Njihova tela su se sačuvala zahvaljujući soli i omogućila naučnicima da otkriju mnoštvo zanimljivih informacija.

Mumije iz soli iz rudnika Douzlak u Iranu su svakako među najuzbudljivijim otkrićima u arheologiji rudarstva. Na telima mumija vidljivi su tragovi nesreća, odnosno brojne nezgode tokom njihovog rada u rudniku soli i uzroci smrti.

Mumije duguju svoje očuvanje visokom sadržaju soli u rudniku, koji je u osnovi dehidrirao njihova tela i sprečio raspadanje.

Nova istraživanja su pružila nove uvide u misterije koje okružuju takozvane „Saltmen-e“ i istoriju rudnika koji je odneo njihove živote.

Studija je objavljena u časopisu Journal of World Prehistory.

Većina mumija iz soli potiče iz dinastije Ahemenida (550-330. g. p.n.e.). Na svom vrhuncu Ahemenidsko carstvo se prostiralo od Anadolije i Egipta preko zapadne Azije i severne i centralne Azije.

Nalazište soli je jedinstveno je po svojoj čistoj i kristalnoj kamenoj soli koja se koristila u ishrani u vreme Ahmenida, Sasanida i perioda srednjeg islama.

Mumije rudara iz rudnika soli

U novoj studiji, istraživači su analizirali ostatke rudara kako bi otkrili njihovo poreklo i način života.

Nekoliko rudarskih nesreća je vidljivo na telima, što otkriva brojne detalje ovih nezgoda i životnu istoriju rudara.

• Neočekivano poreklo zagonetnih mumija Tarimskog basena
• Tela iz močvara su deo milenijumske tradicije
• Ovo su najstarije mumije na svetu i one potiču iz Evrope
• Činčoro mumije su najstarije mumije na svetu, a sada im prete klimatske promene

„Mumije su posebne iz više razloga. Za razliku od drugih poznatih nalaza ljudskih mumija, mi nemamo posla sa jednom osobom, već sa nekoliko ljudi koji su zajedno ovde radili. Oni pružaju jedinstvenu priliku za proučavanje efekata takvih uslova očuvanja na ljudsko meko tkivo“, piše u radu.

Ukupno je otkriveno 8 mumija rudara u poslednjih 30 godina istraživanja.

Prva otkrivena mumija iz soli

Prva mumija otkrivena je 1993. godine (Saltman 1). Tada je i započeta prva faza iskopavanja na planini soli. Poznata je njegova odsečena mumificirana glava, sada već sa belom gustom kosom i bradom, zlatnom minđušom, kožnom čizmom, i ostacima grudnog koša. Pronađen je i njegov šorts sa nožem u kožnoj torbici i mala srebrna kašika. Šorts je bio umrljan urinom i ostacima izmeta.

Ovaj muškarac imao je oko 30-40 godina kada je umro. Otkriveni su brojni prelomi na sitastoj kosti u lobanji, kao i na desnoj polovini gornje vilice i na donjoj vilici, koji su mogli biti uzrokovani padom ili snažnim udarcem (npr. od padajućeg kamena).

Zatim je 2004. godine otkrivena još jedna mumija iz soli na oko 15 metara od prve. Do 2010. godine otkriveno je još šest mumija.

Posebno se ističe mumija mladića

Jedna od najikoničnijih, a doduše i najtragičnijih, mumija pripada šesnaestogodišnjem dečaku. Njegovi sačuvani ostaci pokazuju da mu je ruka bila podignuta u trenutku smrti, kao da je hteo od nečega da se zaštiti. Ovaj muškarac (Saltman 4) je najbolje očuvana mumija u rudniku soli. Pronađen je kako leži na stomaku, poduprt rukama ispod sloja kamena tokom 400. godine pre nove ere.

Mumija je potpuno obučena u vunene pantalone, tuniku, kožne cipele i ogrtač od krzna. Mladić je bio visok 170–175 cm, sa crvenkasto-smeđom, kratko podšišanom kosom i bez brade. Na oba uva nađene su srebrne minđuše. Na njegovom telu su pronađene dve glinene posude sa sadržajem nalik na pastu, kao i nož.

Naknadna istraživanja o rudarima iz rudnika soli pokazuju da su svi oni zadobili prelome i povrede od pritiska, što ukazuje da su bili zgnječeni i stradali od urušavanja kamenja u rudniku.

Pored toga, telo pete mumije koje je iskopano otkrilo je značajne količine jaja pantljičara u njegovim crevima, koja su verovatno nastala ishranom sirovog i nekuvanog mesa. Ovaj dokaz je postao poznat kao najstariji primer crevnih parazita u iranskoj istoriji.

Istorijat rudnika soli

Uprkos neverovatnim detaljima i dokazima koje su dale mumije iz soli, mnogo toga ne znamo o samom rudniku. Znamo da je rudnik bio u velikoj meri eksploatisan tokom Ahemenidskog perioda. Međutim, u nekom trenutku oko 405. i 380. godine pre nove ere, rudnik je bio napušten oko 200 godina nakon što su u nesreći poginula tri rudara.

Rudnik se takođe radio tokom sasanidskog perioda, oko 2. ili 3. veka. Izgleda da je rudnik ostao u upotrebi do negde od 5. do početka 7. veka, kada postoje dokazi o još jednoj katastrofi (koja je rezultirala smrću dvojice rudara (Saltmen-a 2 i 6)).

Zatim postoje dokazi da je rudnik bio u upotrebi tokom perioda Seldžuka (srednjovekovno tursko carstvo koje je vladalo ovim regionom između 1081. i 1307. g.) i perioda Ilkhanida (srednjovekovna mongolska dinastija koja je vladala Iranom između 1256. i 1353. godine).

Takođe, postoje dokazi da je rudnik korišćen i u srednjem islamskom periodu. Period je poznat kao srednjovekovno islamsko carstvo.