Arheološko blago ispod deponije: Vinčansko naselje otkriveno ispod smeća
Dok se planira proširenje deponije, arheolozi vode trku s vremenom da spasu jedan od najvažnijih vinčanskih lokaliteta u južnoj Srbiji.
Zavod za zaštitu spomenika kulture Niš, u saradnji sa Balkanološkim institutom SANU i Arheološkim institutom Beograd, sprovodi zaštitna arheološka istraživanja na arheološkom lokalitetu Štolna-Pištak u K.O. Kraljevo, opština Aleksinac, na prostoru planiranog proširenja komunalne deponije u Aleksincu.
Rukovodioci istraživanja su dr Miroslav Marić, Balkanološki institut SANU i mr Aleksandar Aleksić, ZZSK Niš, a konsultant istraživanja je dr Dragan Milanović, Arheološki institut, Beograd.
Ovo nalazište Štolna-Pištak predstavlja naselje iz neolitskog perioda, a pripada vinčanskoj kulturi. Reč je o jednom od najvećih vinčanskih naselja u ovom delu južnomoravske doline, piše u saopštenju.
Nalazište je ugroženo deponijom
Kako se navodi iz Zavoda: „lokalitet je direktno ugrožen i oštećen proširenjem komunalne deponije sa južne strane, dok je sa severne strane ugrožen kompleksom 2. rudarskog okna Aleksinačkih rudnika.“ Takođe, dalje ističu da arheološka istraživanja tretiraju prostor od oko 2000 m2.
„Cilj zaštitnih arheoloških istraživanja jeste definisanje obima arheološkog nasleđa u jugozapadnom delu vinčanskog naselja, a radi definisanja mogućnosti proširenja komunalne deponije“, naveli su iz Zavoda.
Predmetna arheološka istraživanja su sondažnog karaktera i obuhvataju kombinaciju različitih metoda: geomagnetska snimanja, izradu geoarheoloških bušotina i sondažna istraživanja. Geomagnetska snimanja su obavljena u saradnji sa Pokrajinskim zavodom za zaštitu spomenika kulture Petrovaradin i Međuopštinskim zavodom za zaštitu spomenika kulture u Subotici.
Dosadašnjim arheološkim istraživanjima konstatovano je više arheoloških objekata i nalaza, čija stručna i naučna obrada tek predstoji. Poseban izazov u navedenim istraživanjima predstavljaju specifični uslovi terenskog rada i posebne mere bezbednosti i zdravlja na radu, s obzirom na to da se arheološka istraživanja obavljaju na komunalnoj deponiji.
Neovlašćena iskopavanja lokaliteta
Zavod za zaštitu spomenika kulture Niš posebno skreće pažnju javnosti na to da je arheološki lokalitet Štolna, pored toga što je ugrožen izgradnjom i proširenjem komunalne deponije, istovremeno i konstantno je ugrožen aktivnostima neovlašćenih iskopavanja.
„Ukazujemo na to da svako obavljanje iskopavanja bez posebne dozvole nadležnog organa (Ministarstva kulture) predstavlja krivično delo u smislu čl. 353a i čl. 212 stav 3 (goni se po službenoj dužnosti)“, pišu iz Zavoda.
Neophodno je da se svaka aktivnost neovlašćenih iskopavanja redovno prijavljuje nadležnim državnim organima. Budući da obavljanje neovlašćenih iskopavanja nepovratno uništava arheološko nasleđe i trajno briše materijalne dokaze kontinuiteta života na ovim prostorima. Nelegalnim arheološkim iskopavanjima, praktično se realizuje ono što razni zavojevači u našoj istoriji nisu uspeli, zaključili su u objavi.
Nedavna otkrića niškog Zavoda:
