Hadrijanov zid izgrađen je početkom 2. veka da bi se sprečile horde varvara. Danas se arheolozi na Hadrijanovom zidu u severnoj Engleskoj suočavaju sa novim neprijateljem, klimatskim promenama. Oni strahuju da će klimatske promene da ugroze njegovu ogromnu riznicu rimskih artefakata koji se nalaze oko zida.

Iako se radi o jednom od najvećih antičkih spomenika, od njega ostaje vidljivo samo 10%.

Hiljade vojnika i mnoge njihove porodice živele su oko kamenog zida.

Rimski vojnici koji su tamo živeli ostavili su iza sebe ne samo drvene konstrukcije, već i izuzetne tragove svakodnevnog života koji omogućavaju današnjim arheolozima da rekonstruišu kako su živeli na vetrovima severno od carstva.

Hadrijanov zid čuva drevne artefakte

Hadrijanov zid se prostire na 118 kilometara, od Tajnsajda na istoku do Kembrije na zapadu, i deli Britansko ostrvo na dva dela. Njegova izgradnja trajala je oko 10 godina, za vreme vladavine cara Hadrijana (117-138). Izgradnja je počela 122. godine, a zid je označavao granicu između rimske Britanije i nepokorene Kaledonije, da bi se varvarski jurišnici držali podalje od Rimskog carstva.

Jedan od ugroženih spomenika jeste utvrđenje Vindoland, oko 53 km zapadno od današnjeg grada Njukasl na Tajnu, odnosno rimsko naselje na prvobitnom istočnom kraju zida, koje je tada nazvano Pons Aelius.

„Mnogi pejzaži na Hadrijanovom zidu sačuvani su ispod tresetišta i močvara — veoma vlažnog tla, koje je štitilo arheologiju skoro dva milenijuma“, rekao je za AFP Endru Birli, direktor iskopavanja i izvršni direktor Vindolandskog fonda.

“Ali kako se događa globalno zagrevanje, dolazi do klimatskih promena“, dodao je on.

Zemlja se zagreva brže od temperature vazduha, na taj način će se prethodno vlažno zemljište stvrdnuti i propustiti kiseonik kroz nastale pukotine.

„Kada taj kiseonik uđe tamo, artefakti koji su zaista delikatni, koji su napravljeni od kože, tekstila, predmeta od drveta, pucaju, propadaju i zauvek se gube“, rekao je Birli.

Klimatske promene prete arheologiji

Tokom godina, dramatičan pejzaž oko zida otkrio je kamene i drvene konstrukcije, kožne cipele i odeću, alate, oružje, pa čak i rukom pisane drvene ploče, napajajući znanje o tome kakav je bio rimski život u Britaniji.

• Arheolozi su otkrili 40 obezglavljenih rimskih skeleta
• Žrtvovanje pasa u Viminacijumu?
• Misterija rimskog predmeta-dodekaedar iz Srbije

Istraženo je samo oko četvrtine lokaliteta u Vindolandi, a tvrđava je samo jedna od 14 duž Hadrijanovog zida, koji je od 1987. godine proglašen UNESCO-vom svetskom baštinom i jednom od najpoznatijih britanskih drevnih turističkih atrakcija.

Do pre 50 godina sve ovo je bilo pod zemljom.

„Manje od jednog procenta Hadrijanovog zida je arheološki istraženo i veliki deo tog pejzaža je zaštićen u ovom vlažnom tresetnom okruženju i to je pejzaž koji je zaista ugrožen“.

Iza zida se nalaze hiljade rimskih cipela svih polova, uzrasta i društvenih slojeva, a samo mali uzorak od oko 5.500 kožnih predmeta koji su do sada pronađeni potiču sa ove lokacije.

Brojne informacije o životu Rimljana su dobijene istraživanjem ove oblasti, i to uahvaljujući vlažnoj klimi koja je sačuvala organski materijal. Međutim, ta vrsta materijala biće ugrožena upravo zbog klimatskih promena.

Šta će dalje biti?

Arheolozi kažu da je trka sa vremenom u toku. Ove godine će se održati razni događaji povodom obeležavanja 1.900 godina od početka izgradnje zida.

Endru Birli kaže da je godišnjica prilika da razmislimo o tome kako da se uverimo da će zid i njegovi artefakti i dalje postojati za narednih 1.900 godina.

Sada, umesto zid da brani rimsku Britaniju od nepokorene Kaledonije na severu, vodi se trka između arheologa i klimatskih promena.

„Možemo li saznati šta se dešava sa ovim lokalitetima? Možemo li intervenisati tamo gde bi smo mogli da zaštitimo lokalitete? I možemo li spasiti materijal pre nego što zauvek nestane?“

Neka su pitanja koja muče današnje arheologe. I to nije slučaj samo sa Engleskom, već i sa mnogim drugim lokalitetima širom naše planete.

Više o tome: Uspomena na koralne grebene