Pre 4.000 godina žene su uživale u visokom statusu i bile su moćni vladari.

Nedavno otkriće izuzetno bogatog groba u La Almoloiji, na jugoistoku Španije, osvetljava politički kontekst društva El Argar iz ranog bronzanog doba. Bogatstvo grobnih priloga ukazuje na to da su žene uživale u visokom statusu i da su bile moćni vladari pre 4.000 godina.

Rad je objavljena u časopisu Antiquity.

Društvo El Argar iz ranog bronzanog doba doživelo je procvat između 2200 i 1550. g.p.n.e. na jugoistoku Iberije. Ovo društvo karakteriše složen sistem naseljavanja, koje sadrži urbana središta sa monumentalnim strukturama, razvijenu podelu rada, sahrane unutar naselja sa izraženim statusnim razlikama u pogrebnim prilozima među pojedincima, političke granice i institucionalizovano nasilje, sve u kontekstu klasne države društva.

• Zašto su dve žene pre 4.000 godina imale drugačiji pogrebni tretman od svojih savremenika

Količina, raznolikost i bogatstvo grobnih predmeta naglašavaju tehnološke, ekonomske i društvene dimenzije ove jedinstvene kulture. Jednako izuzetnog karaktera je i građevina ispod koje je grobnica pronađena, verovatno jedna od prvih palata iz bronzanog doba identifikovanih u zapadnoj Evropi.

Posebno pitanje o društvu El Argar, koje se postavlja zbog isključivog prisustva određenih predmeta od društvene vrednosti u ženskim grobovima, tiče se potencijalno istaknute političke uloge i statusa žena.

• Žene kroz istoriju
• Lovom na krupnu divljač bavile su se i drevne žene
• Polna podela rada u ranom neolitu Evrope

Dijademe i krune od plemenitih metala neki su od najlakše prepoznatljivih amblemskih predmeta, a pronađeni su kod žena.

Metalne dijademe pojavljuju se u arheološkim zapisima Pirinejskog poluostrva tokom kasnog halkolita i ranog bronzanog doba (od sredine do kraja trećeg milenijuma pre nove ere).

Grob br. 38 je poseban

Jedino potpuno dokumentovano otkriće argarske dijademe napravio je arheološki istraživački tim 2014. godine u grobu 38 u La Almoloji. Grobnica se sastoji od velike, jajolike posude zakopane ispod poda sobe. Posuda je sadržala ostatke žene i muškarca, čija je procenjena starost u trenutku smrti bila 25-30, odnosno 35-40 godina.

Muškarac je prvi sahranjen, u zgrčenom položaju na levoj strani. Žena je bila pozicionirana na leđima, delimično iznad muškarca, ali sa donjim udovima savijenim u desno. Njihove sahrane nisu obavljene istovremeno, već u kratkom vremenskom periodu. Verovatno su oboje umrli sredinom 17. veka p.n.e.

Muškarac ima traumatsku povredu na levoj strani čeone kosti, koja je u potpunosti zarasla mnogo pre smrti. Na njegovim kostima uočeni su skeletni markeri vezani za intezivne fizičke aktivnosti, od kojih je jedna bila jahanje.

Grobni prilozi u grobu br. 38

Na ženskoj lobanji pronađena je srebrna dijadema sa nastavkom u obliku diska usmerenog prema dole (naslovna fotografija). Disk bi išao na čelo ili neposredno iznad vrha nosa.

U grobu 38 pronađene su i tri narukvice, od kojih su dve od srebra. Pronađeno je 46 perli na dve različite ogrlice.

Metalni bodeži i šila su tipični grobni predmeti srednje i najviše klase društva El Argar. U grobu La Almoloja 38 oni su daleko od uobičajenih predmeta. Šilo iz groba 38 bilo je ugrađeno u dršku od hrastovine dugačke 87 mm koja je bila potpuno prekrivena sa tri srebrne ploče spojene u jedan komad.

Većina predmeta iz groba 38 je bila od srebra i bili su povezani sa ženskom osobom. Narukvica od bakra, velike perle od kamena i ćilibara, i po svoj prilici, dva zlatna čepića za ušne školjke sa srebrnim spiralama i tri vezice za kosu, povezivali su se sa muškarcem. Metalni predmeti iz groba 38 ističu se u kvalitativnom i kvantitativnom pogledu. Ukupna težina srebra iznosi oko 230 g.

Biološki nepovezani, ali sa zajedničkim potomstvom

Prema genetičkim analizama, sprovedenim na Institutu Maks Plank, osobe sahranjene u grobu 38 bili su savremenici i umrli su istovremeno, odnosno u kratkom vremenskom periodu. Nisu bili u srodstvu, ali su imali ćerku koja je pronađena sahranjena u njihovoj blizini.

Žena je imala nekoliko urođenih abnormalnosti, zajedno lezijama na rebrima koje su mogle ukazivati na to da je imala plućnu infekciju u trenutku smrti. Dok je muškarac takođe imao promene na kostima što najviše ukazuje na intezivnu fizičku aktivnost, verovatno jahanje.

Vladavina žena

Da li su žene bile vladari ili su simboli moći koje su nosile samo simbolične vrednosti? Ovo je pitanje koje zanima istraživački tim. I njihov odgovor je da su najverovatnije žene bile vladari u društvu El Argar.

“U argarskom društvu žene dominantnih klasa sahranjivane su sa dijademama, dok su muškarci sahranjeni sa mačem i bodežom. Pogrebni prilozi pohranjeni sa ovim ljudima bili su manjih količina i kvaliteta. Budući da mačevi predstavljaju najefikasniji instrument za donošenje političkih odluka, dominantni muškarci u El Argaru mogli su odigrati izvršnu ulogu, iako je ideološka legitimacija kao i, možda, vladanje, ležalo u nekim ženskim rukama“, tvrdi istraživački tim.