Naučnici su otkrili potencijalno mesto porekla Crne smrti ili kuge analizom DNK iz zuba
Analiza drevne DNK iz zuba omogućila je naučnicima da otkriju potencijalno mesto porekla kuge koju izaziva bakterija Yersinia pestis. Crna smrt je ubila nekoliko desetina miliona stanovnika Evrope, Azije i severne Afike pre 600 godina.
DNK analize na zubima skeleta su pokazala da je Yersinia pestis pronađena na severu Kirgistana 1338. godine, par godina pre nego se pojavila u Evropi.
Prvi rezultati tima bili su veoma ohrabrujući, pošto je DNK iz bakterije kuge, identifikovana kod pokojnika na čijoj nadgrobnoj ploči je pisalo vreme smrti – 1338. godina.
„Mogli bismo konačno da pokažemo da je epidemija pomenuta na nadgrobnim spomenicima zaista izazvana kugom“, kaže Fil Slavin, jedan od starijih autora studije i istoričar na Univerzitetu Sterling, Velika Britanija.
Crna smrt je ubila milione
Između 1346. i 1353. godine, Crna smrt je opustošila zapadnu Evroaziju, ubivši i do 60% stanovništva na nekim mestima. Istorijski zapisi sugerišu da se bubonska kuga pojavila sa istoka, na poluostrvu Krima. Tamo je zabeleženo jedno od najranijih izbijanja kuge tokom opsade vojske Mongolskog carstva 1346. godine. Kavkaz i drugi lokaliteti u centralnoj Aziji su navedeni kao potencijalni epicentri.
Godine 1347. kuga je prvi put ušla u Sredozemno more preko trgovačkih brodova koji su prevozili robu sa teritorija Zlatne Horde u Crnom moru. Ovaj prvi talas se dalje proširio u 500 godina dugu pandemiju, takozvanu drugu pandemiju kuge, koja je trajala do ranog 19. veka.
Nadgrobni spomenici pokojnika koji su umrli od “pošasti”
Dugo se raspravljalo o poreklu Druge pandemije kuge. Jedna od najpopularnijih teorija podržava svoj izvor u istočnoj Aziji, tačnije u Kini. Naprotiv, jedini do sada dostupni arheološki nalazi potiču iz centralne Azije, blizu jezera Isik Kul, u današnjem Kirgistanu. Ovi nalazi pokazuju da je epidemija opustošila lokalnu trgovačku zajednicu 1338. i 1339. godine. Tačnije, iskopavanja koja su obavljena pre skoro 140 godina otkrila su nadgrobne spomenike koji ukazuju na to da su pojedinci umrli tih godina od nepoznate epidemije ili „pošasti“. Od njihovog prvog otkrića, nadgrobni spomenici ispisani na sirijskom jeziku, bili su kamen temeljac kontroverzi među naučnicima u vezi sa njihovom relevantnošću za Crnu smrt Evrope.
U novoj studiji, objavljenoj u časopisu Nature, međunarodni tim istraživača analizirao je drevnu DNK iz ljudskih ostataka, kao i istorijske i arheološke podatke sa dva lokaliteta za koja je utvrđeno da sadrže natpise „pošasti“.
Izvor Crne smrti
Istraživači su ranije povezivali početak Crne smrti sa ogromnom diverzifikacijom sojeva kuge, takozvanim događajem Velikog praska raznovrsnosti kuge. Ali tačan datum ovog događaja nije se mogao precizno proceniti, a smatralo se da se dogodio negde između 10. i 14. veka.
Tim je sada sakupio kompletne drevne genome kuge sa lokaliteta u Kirgistanu i istražio kako bi se oni mogli povezati sa ovim događajem.
„Otkrili smo da su drevni sojevi iz Kirgistana pozicionirani tačno na čvorištu ovog masovnog događaja diversifikacije. Drugim rečima, pronašli smo izvor Crne smrti i čak znamo njen tačan datum (što znači 1338. godinu)“, kaže Marija Spirou, glavni autor i istraživač na Univerzitetu u Tibingenu.
Ali odakle je došao ovaj soj? Da li je evoluirao lokalno ili se u ovom regionu proširio sa drugih mesta? Kuga nije bolest ljudi. Bakterija opstaje u populacijama divljih glodara širom sveta, u takozvanim rezervoarima kuge. Dakle, drevni centralnoazijski soj koji je izazvao epidemiju 1338-1339 oko jezera Isik Kul mora da potiče iz jednog takvog rezervoara.
„Otkrili smo da se moderne vrste koje su najbliže drevnom soju danas nalaze u rezervoarima kuge oko planina Tian Šan, tako blizu mesta gde je drevni soj pronađen. Ovo ukazuje na poreklo pretka crne smrti u centralnoj Aziji“, objašnjava Johanes Krause, stariji autor studije i direktor Instituta Maks Plank za evolucionu antropologiju. Studija pokazuje kako istraživanja dobro definisanih arheoloških konteksta i bliska saradnja između istoričara, arheologa i genetičara moga da reše velike misterije naše prošlosti, kao što je poreklo zloglasne Crne smrti, sa neviđenom preciznošću.
