O Višeslavovoj krstionici se raspravlja od njenog otkrića. Nakon više godina potvrđeno je da krstionica kneza Višeslava ima srpsko poreklo.

Krstionica kneza Višeslava budi znatiželju arheologa, istoričara, drugih istraživača, ali i šire javnosti.

U naučnim krugovima dugi niz godina se vodi rasprava o tome da li se na krstionici spominje hrvatski ili srpski knez Višeslav. Analize natpisa su potvrdile da je krstionica izrađena u poslednjim decenijama 8. veka.

Hrvati veruju da je ona preneta iz Nina 1746. godine u Veneciju, gde je i otkrivena 1853. godine. Međutim, arheoloških i drugih dokaza nije bilo da se krstionica nalazila u Ninu. Danas se nalazi u Muzeju hrvatskih arheoloških spomenika u Splitu.

• Najraniji materijalni trag na kome piše Srbija je pečat Petra, upravitelja i arhonta Srbije, koji je prodat na aukciji u Švajcarskoj
• Prvi srpski kovani novac je dva veka stariji nego što se to ranije mislilo

Sa druge strane, srpski istoričari i arheolozi veruju da je reč o srpskom knezu Višeslavu poznatom iz spisa De administrando imperio vizantijskog cara Konstantina VII Porfirogenita iz 10. veka. Dok se nigde u istorijskim ili bilo kojim drugim izvorima ne spominje hrvatski knez Višeslav.

O krstionici kneza Višeslava

Krstionica kneza Višeslava otkrivena je u Gradskom muzeju Korer u Veneciji 1853. godine. Na njoj se nalazi natpis koji svedoči da ju je naručio sveštenik Jovan u vreme kneza Višeslava. U natpisu se govori o nameni krstionice da se u njoj kršteni očiste od grehova i spasu ispovedajući Svetu Trojicu, a sveštenik Jovan je u vreme vladara Višeslava („DVCI VVISSASCLAVO“), posvećuje Svetom Jovanu Krstitelju.

Poreklo krstionice kneza Višeslava

U najnovijem radu istoričar Predrag Komatina razmatra epigrafske karakteristike natpisa na krstionici i iznosi pretpostavke da bi se krstionica mogla pripsati „kotorskoj klesarskoj radionici iz vremena episkopa Jovana“.

Autor se u radu osvrnuo i na pretpostavke arheologa Đorđa Jankovića, a koji je delio isto mišljenje o poreklu krstionice. Pokojni profesor je ukazao na epigrafsku sličnost krstionice sa onim ukrasima u ruševinama Manastira Sv. Arhanđela na Svetomiholjskoj Prevlaci kod Tivta u Boki Kotorskoj. Janković je na taj način hteo da locira prvobitnu lokaciju krstionice u ovom manastiru. Što je verovatno i uspeo.

Takođe, autor je u radu prihvatio i mišljenje arheologa Marka Aleksića da je reč o srpskom knezu Višeslavu koga spominje Konstantin VII Porfirogenit. Aleksić ističe da je Višeslavova krstionica značajan predmet koji pruža uvid u rano prisustvo hrišćanstva među Slovenima.

Prema istoričaru Komatinu krstionica pokazuje sličnosti i podudarnosti sa natpisom kotorskog episkopa Jovana na arhitravu u kotorskoj Katedrali Sv. Trifuna iz 805. godine. Prema tome krstionica se može pripisati klesarskoj radionici kotorskog episkopa Jovana. Istovremeno ovoj radionici je savremena i splitska.

“Epigrafske sličnosti između natpisa na dva pomenuta spomenika su dovoljne da navedu na pretpostavku da su ih klesali majstori školovani u istoj klesarskoj školi. Izvesno je da krstionica ne potiče iz samog Kotora, jer bi u tom slučaju natpis na njoj bio datiran vladavinom savremenog vizantijskog cara, kao i drugi kotorski i južnojadranski natpisi, ali je nesumnjivo da potiče iz Boke Kotorske, a da li se prvobitno zaista nalazila u benediktinskom Manastiru Sv. Arhanđela na Svetomiholjskoj prevlaci kod Tivta”, zaključuje autor u svom radu.

Prilikom uništenja manastira od strane Mlečana u 15. veku Višeslova krstionica je odneta u Veneciju. Potom je preneta u Hrvatsku 1942. godine.

---

Dopunjen, odnosno izmenjen je deo o preciznijem datovanju krstionice. Marko Aleksić, Jesenji skup arheologa u Kotoru 2023., Knjiga apstrakata.