Otkriće srednjovekovnog oružja poput sablje ili mača je neobično, budući da su oni izrađeni od gvožđa i da brzo zarđaju. To istraživačima dodatno otežava identifikaciju pronađenog predmeta. Jedna takva, loše očuvana srednjovekovna sablja otkrivena je u utvrđenom manastiru na Svetoj Gori. Sablja je možda pripadala turskim gusarima ili čuvarima manastira.

Kod ovog oružja neobičan je i stil, ali se ispostavilo da su takve zakrivljene, jednosekle mačeve koristili i Turci i vizantijski vojnici u vreme napada u 14. veku, rekao je za Live Science Erikos Maniotis koji je proučavao mač. On je arheolog i student na doktorskim studijama na Univerzitetu Masarik u Brnu u Češkoj.

Zbog toga je teško utvrditi kome je pripadao, jer su obe strane koristile isto oružje u tom periodu.

Do otkrića sablje došlo se iskopavanjem srednjovekonog utvrđenog manastira “Manastir Agiosa Nikolaosa Chrisokamarosa”. Ime manastira je u čast lokalnog sveca.

Ostaci manastira se nalaze na obali na Halkidikiju na oko 64 kilometra jugoistočno od Soluna na severozapadnoj obali Egejskog mora. Istorija je pokazala da je ovom mestu bilo burnih dešavanja. Arheolozi Maniotis i Dogas smatraju da bi zakrivljeni jednosekli mač ili sablja mogli da potiče od najmanje tri događaja koja su se ovde zbila u 14. veku.

Istorija srednjovekovnog manastira

Istorijski zapisi spominju postojanje manastira od 11. veka. Iako nije poznato da li je to bio nezavisni manastir ili metochion ili metochi. Metohion je crkvena ambasada Crkve u istočnoj pravoslavnoj tradiciji odnosno u ovom slučaju svih manastira na planini Atos ili Svetoj Gori. Obično je od jedne autokefalne ili autonomne crkve u drugu. Termin se takođe koristi da se odnosi na parohijsko predstavljanje (ili zavisnost) manastira ili patrijarha.

Arheolozi su nakratko istražili ovo mesto u 2000. i 2001., kada je pronađen mač. Arheološka iskopavanja ove godine utvrdila su da je manastir bio okružen čvrstim zidom izrađenim od granitnih stena između 1.7 do 2 metra.

• Arheolozi su u Solunu pronašli sahranu gotskog ratnika sa oružjem u ranohrišćanskoj bazilici
• Podvodna arheološka istraživanja donela su otkriće vizantijskog broda u blizini grčkog ostrva Samos
• Arheolozi su otkrili drevne šlemove na jugu Italije, nekadašnje Magna Graecia-e

Takvi dobro izgrađeni manastiri i crkve često su se koristili kao lokalno utočište tokom napada, možda gusara. Ovi crkveni centri takođe su imali svoje bogatstvo, poput religioznih predmeta od zlata, a često su imali snabdevanje žitaricama. Zapravo, arheolozi su našli semenke zrna na nižim nivoima kule u manastiru. Što je ukazivalo da je možda korišćen za skladištenje hrane, primetio je Dogas.

Toranj je sada visok oko 5 m, ali istraživanja su pokazala da je jednom bio mnogo viši. Postoje dokazi da je građevina u nekom trenutku znatno oštećena vatrom. Štaviše, oružje, uključujući sekire, strelice i jedosekli mač, otkriveni su u istom arheološkom sloju kao oštećenja od požara.

Arheolozi su pronašli veliki broj gleđosanih keramičkih posuda, uglavnom iz 14. veka, u istom sloju. Na osnovu njihovih stilova, istraživači veruju da je do uništenja manastira došlo u drugoj polovini 14. veka ili početkom 15. veka.

Mač sa jednom oštricom

Iako je mač prepoznatljiv, arheolozi ne mogu sigurno utvrditi kome i kada je pripadao. Sablje su vekovima korišćene među Turcima, ali istraživanja arheologa su pokazala da su ih korsitili i vojnici u vizantijskoj vojsci. Možda oni vojnici koji su branili manastir od napada Turaka.

Maniotis i Dogas su istakli koja tri vojna događaja iz 14. veka su mogla dovesti do toga da sablja bude pronađena u manastiru. Prvi je vezan za napade turskih gusara duž obale kada su oni kidnapovali upravitelje manastira na planini Atos 1344. godine. Potom je ova oblast bila pod srpskom vlašću od 1345. do 1371. godine. Odnosno, Atos su prvo držali Stefan Dušan, njegov sin Uroš, a onda Uglješa Mrnjačević. Kralj Stefan Dušan je težio da osvoji vizantijske teritorije na zapadu. Poslednji događaj vezan je za opsadu Soluna od strane osmanskih trupa od 1383. do 1387. godine, kada je Halkidiki često napadan zbog hrane.

Arheolog na doktorskim studijama Maniotis ne može sigurno reći, ali on misli da je mač možda turskog porekla i da je korišćen u gusarskom napadu na manastir.

Sada je u lošem stanju, savijen je tokom napada koji je uništio manastir. Skoro 45 centimetara sečiva mača je sačuvano, ali nedovoljno da bi se odredio oblik, a time i poreklo. U svakom slučaju ima istorijsku važnost.

“Upravo ovaj mač je jedini nalaz iz ove kategorije mačeva u zatvorenoj arheološkoj skupini u Grčkoj“

“To u stvari može biti jedan od nekoliko mačeva kasnog-vizantijskog perioda koji se nalaze u Grčkoj“, rekli su istraživači.