Završena su prva sistematska arheološka iskopavanja rimskog utvrđenja Gerulata na Miroču. Rimsko utvrđenje i civilno naselje Gerulata je štitilo put koji je spajao dolinu Porečke reke i antičku Taliatu (Donji Milanovac) sa rimskim utvrđenjem i gradom u blizini današnje Brze Palanke (Egeta).

O Gerulatisu je pisao još Feliks Kanic putujući po Srbiji u 19. veku i između ostalog istražujući Dunavski limes.

Pribeležio je da je na Miroč planini, nešto pre naselja Miročevo (današnje selo Miroč) naišao „na jedan pravougaoni kastel“ a istočno od ovog utvrđenja, kako je primetio „retkih dimenzija na Dunavskom limesu“ prednje zidine su bile duge 106 m, a uzane strane 94 m, Kanic je naišao na ostatke rimskog civilnog naselja.

Zapisao je da je naišao na keramički pod, kao i da je veći deo dvorišta vlaškog sela nastalog 1872. godine leži na temeljima od antičkog materijala.

Rimsko utvrđenje na Miroču bilo je na direktnom vojnom putu koji su Rimljani izgradili preko planine Miroč do Egete kako bi izbegli bolji, ali naporniji i druži put kroz đerdapske Kazane.

• Zauvek izgubljena-ranohrišćanska bazilika na Kladenčištu, Bela Palanka
• Rimski lokalitet Panik na dnu Bilećkog jezera

Prva sistematska arheološka iskopavanja rimskog utvrđenja Gerulata, ovaj lokalitet se inače nalazi na Preliminarnoj listi lokaliteta koji će biti nominovani na Uneskovu Listu svetske kulturne baštine, započeta su ovog leta i trajala su do pre par dana.

Projektom Arheološkog instituta u Beogradu rukovodila je dr Bebina Milovanović, viša naučna saradnica. Prema njenim rečima, iako do sada nisu vršena arheološka iskopavanja, rekognosciranjem terena i geofizičkim snimanjima, utvrđeno je da se radi o kastelu pravougaone osnove sa kulama na uglovima i pored kapija.

Prema navodima austrougarskog putopisca Feliksa Kanica s kraja XIX veka, bedеmi su bili očuvani do visine između 1 i 1,50 m iznad tla.

Izgled utvrđenja Gerulata

Ovogodišnjim arheološkim istraživanjima su prethodila geofizička snimanja, georadar i geomagnetizam, u severozapadnom delu utvrđenja. Iskopavanja su bila fokusirana na prostor severne kapije i bedema, pa je tako istražena zapadna kula severne kapije (porta pretorije), kao i severni bedem u dužini od 17 m. Zid bedema je danas očuvan u temeljnoj zoni, a građen je mahom od neobrađenih komada lokalnog kamena peščara vezanog krečnim malterom lošeg kvaliteta.

• Rimski medicinski instrumenti
• Ranosrednjovekovna sahrana žene i lisice na nekropoli Slog u Ravni

Na sličan način je građena i kula, dimenzija 6,90 x 5 m. Unutrašnju stranu bedema je okruživala šetna staza od nabijene zemlje kojom je nekada marširala rimska straža, dok je potporni zid sprečavao obranjanje zemljane konstrukcije. Među arheološkim materijalom dominiraju ulomci keramičkih posuda i novac s kraja I veka. Pomenuti nalazi potvrđuju podizanje utvrđenja u periodu najvećih građevinskih i osvajačkih poduhvata Rimljana u Đerdapu.

Dimenzije utvrđenja su veće od prvobitnih Kanicovih saznanja.

Nakon završenih istraživanja, izvršena je preliminarna zaštita, dok se ne steknu uslovi za konzervaciju i prezentaciju istraženih ostataka. Letošnja sistemtska arheološka iskopavanja Gerulate finansiralo je Ministarstvo kulture i informisanja i Opština Majdanpek, a sa dr Bebinom Milovanović, Gerulatu su kao članovi stručne ekipe istražvali dr Nemanja Mrđić, viši naučni saradnik, dr Bojan Popović, naučni saradnik i MA Ivana Kosanović istraživačica – saradnica.

Izvor: Danas