Poznato je da prvi srpski vladar koji je kovao novac bio kralj Stefan Radoslav (1228-1233), sin kralja Stefana Prvovenčanog i unuk župana Stefana Nemanje. Kovanice su bile od bakra i srebra, a reč je o čankastom novcu. Međutim, objavljen je rad u kome se navodi da je prvi srpski kovani novac dva veka stariji nego što se mislilo.

Arheolog-numizmatičar Raško Ramadanski iz Gradskog muzeja u Bečeju objavio je rad u časopisu Hereticus u kojem navodi da je prvi srpski kovani novac stariji dva veka, odnosno da potiče iz 11. veka.

Do otkrića ovog bakarnog srednjovekovnog novca saznalo se na aukciji londonske kuće Roma Numismatics Ltd. Ova kovanica je zanimljiva jer ima vizantijske stilske karakteristike sa istaknutim natpisom na latinskom. Autor teksta je iz natpisa saznao da je ime emitenta ovog novca Vladimir.

Izgled kovanice

Prvi srpski kovani novčić je od bakra ili legure bakra, otkovan na ravnoj ploči ili rondeli. Njegov prečnik iznosi 2 cm, a težina mu je 2,59 g. Na aversu se nalazi poprsje vladara okrunjenog i u odori, koji drži šar i žezlo. Na reversu se nalazi motiv upisanog jednokrakog ili grčkog krsta oko kojeg je kružni natpis BLADIMIRVS, kao latinski oblik slovenskog ličnog imena Vladimir.

Srpski knez Vladimir

Ramadanski dalje u svom radu ističe da istorija poznaje još dva slovenska Vladimira. Jedan je bugarski, a drugi ruski. Međutim, obojica su koristili ćirilični opis na svojim kovanicama sa kraljevskim referencama, a bugarski vladar je bio protiv hrišćanstva. Onda ostaje da se ova kovanica pripiše, ni manje ni više, nego srpskom vladaru.

• Keltski karičasti novac u Gradskom muzeju u Bečeju
• Kada i gde je nastao PRVI kovani novac?
• Otkrivena najstarija kovnica novca u Kini

Knez ili kralj Jovan Vladimir bi bio taj srpski vladar Duklje iz ranog 11. veka (1000-1016). Ovaj srpski knez ili arhont (u pojedinim izvorima kralja), na presto je stupio mlad, kao naslednik oca Petrislava.

Jovan Vladimir je potencijalno kovao prve srpske novčiće i prvi je Srbin koji je postao svetac u katoličkoj crkvi i prvi svetac u srpskoj pravoslavnoj crkvi.

Upravljao je kneževinom Dukljom, koja je zauzimala prostor oko Skadarskog jezera, doline reke Zete i morskog zaleđa od Bojane do Boke Kotorske, sa sedištem najverovatnijeg kod Svača. Njegova značajna zadužbina je trobrodna bazilika posvećena Sv. Trojici ili Sv. Bogorodici u Elbasanu.

S obzirom da se za početak srpskog, ali i bugarskog novčarstva smešta u prve decenije 13. veka, onda je jasno zašto je značajan ovaj novac.

Ramadanski u svom radu zaključuje “Konačno, potkrepi li se ova interpretacija novim, dodatnim nalazima, to će ujedno predstavljati i pravu prekretnicu – prvi novac nekog srpskog i južno-slovenskog vladara uopšte”.

---

Osveženo 20.12.2023.