Ukoliko se osvrnemo nekoliko godina unazad, videćemo da arheolozi često nailaze na devijantne ili neobične sahrane u Evropi. Uglavnom se takve sahrane, zbog drugačije pogrebne prakse, koja će sprečiti pokojnika da se digne iz groba, pripisuju „vampirima“.

U centralnoj i jugoistočnoj Evropi poznato je nekoliko stotina takozvanih “vampirskih” sahrana od ranog srednjeg veka do modernog vremena. Najviše su zabeležene u Poljskoj, čak više od 50 devijantnih sahrana. Takvih sahrana ima u Bugarskoj, Srbiji, Grčkoj, Češkoj, Rumuniji i u Italiji.

Često su se zbog zaraznih bolesti ili invaliditeta, ljudi u prošlosti drugačije sahranjivali ili na drugim mestima. To je dovelo do toga da se devijantim ili neobičnim sahranama pripiše vampirizam.

Ko su vampiri?

Vampiri su zla mitološka bića koja noću lutaju svetom tražeći ljude čijom se krvlju hrane. Većina ljudi povezuje vampire sa grofom Drakulom, legendarnom, krvopijom epskog romana Brama Stokera, Drakula, koji je objavljen 1897. godine. Ali istorija vampira započela je mnogo pre Stokerovog rođenja.

Vampir je mitsko biće koje se hrani krvlju živih stvorenja. Prema narodnom predanju vampiri su često posećivali svoje bližnje i uzrokovali nesreću ili smrt u zajednici u kojoj su živeli pre smrti. Prema tradiciji, vampiri su nosili pokrove i opisivani su kao naduti, rumeni i tamnog lica; za razliku od novije verzije koščatih, bledih vampira, dugih noktiju koja potiče iz ranog 19. veka.

Verovanje u vampire raširilo se centralnom, istočnom i južnom Evropom tokom srednjeg veka. Naziv “vampir” potiče iz srpskog jezika, kada se sprvi put spominje u 17. veku. Kasnije je ta reč preuzeta i u svim ostalim evropskim jezicima. Međutim reč “vampir” i njegovo značenje su znatno stariji. Verovanje u vampirizam je povezano sa paganskim spiritualizmom i raširilo se znatno nakon pokrštavanja u 10. i 11. veku.

Sahrane “vampira” u Poljskoj

U Poljskoj tokom 17. i 18. veka ljudi su obavljali apotropejske pogrebne obrede, namenjene zaštiti od zla, za one ljude za koje su sumnjali da bi mogli postati vampiri nakon smrti. To je podrazumevalo postavljanje oštrih, zakrivljenih poljoprivrednih alata, uglavnom srpova preko tela ili stavljanje većih komada kamena ispod brade. Ideja je bila da, ako bi osoba ustala iz mrtvih, oštro sečivo srpa bi joj odrubilo glavu. Dok bi joj kamenje prikovalo vilicu i sprečilo je da pleni žive.

Istraživači studije, čiji su nalazi objavljeni u časopisu PLOS One, pregledali su 60 od 333 sahrane pronađene na nekropoli Dravsko na severozapadu Poljske. Šest od njih su bili takozvane „vampirske“ sahrane. Sahrane ovih pokonika nisu bile koncentrisane na istom području groblja, što ukazuje da nisu sahranjeni u isto vreme.

Epidemija kolere umesto vampirizma

Da bi utvrdili geografsko poreklo ljudi sahranjenih u mestu Dravsko, istraživači su odradili analize izotope stroncijuma iz zuba sahranjenih. I time dobili rezultate koji su pokazali da sahranjeni “vampri” nisu došljaci. Budući da na kostima individua nije bilo tragova nasilne smrti i da je utvrđeno da su poreklom iz područja gde su sahranjeni, istraživači su zaključili da su ovi muškarci i žene možda bili sahranjeni na ovaj način iz drugih razloga.

Verovatno se radi o epidemiji kolere koja je zahvatile ove oblasti tokom 17. i 18. veka. Proširena kontaminiranom vodom za piće, kolera može ubiti svoje žrtve za nekoliko dana ili nekoliko sati. Tako brza smrt objasnila bi zašto na kostima nisu ostali patološki tragovi.

• Neuobičajene sahrane Sarmata na teritoriji Srbije
• Bizarno otkriće masovne grobnice u Meksiku
• Arheolozi su otkrili 40 obezglavljenih rimskih skeleta

U srednjovekovno doba, kada je ljudima nedostajalo naučno objašnjenje o tome kako se kolera i druge takve zarazne bolesti šire, ljudi su povezivali sa nadprirodnim pojavama. Koautor studije Leslei Gregoricka, bioarheolog sa Univerziteta u Južnoj Alabami je rekla: „Kolera se pripisuje natprirodnom … Oni su verovali da će se ljudi vratiti iz mrtvih, hraniti živim pojedincima i izazvati širenje bolesti”.