Skiti su bili grupa drevnih plemena nomadskih ratnika. Vladali su evroazijskim stepama između 7. i 3. veka pre nove ere. Iako postoje određeni izvori, o istoriji Skita se malo zna. Za te potrebe analiza drevna DNK može da pruži neke odgovore o njihovom poreklu.

Zbog svojih interakcija i sukoba sa glavnim savremenicima Evroazije, Skiti su imali legendarni status u istoriji i popularnoj kulturi.

Ko su bili Skiti?

Skiti su bili nomadski narod čija je kultura cvetala u gvozdenom dobu, između 7. i 3. veka pre nove ere. Njihova kultura prostirala se od Trakije na zapadu, preko stepa centralne Azije, do planina Altaja u Mongoliji na istoku. Ovo pokriva područje dužine oko 4000 kilometara.

Drevni nomadi nisu imali pisani jezik. Teško je bez pisanih dokaza utvrditi odakle su došli i u kojoj su meri različite kulture koje su se širile na tako ogromnom području zapravo bile povezane jedna s drugom.

Grupa nomadskih plemena, Skiti, smatrani su žestokim konjskim ratnicima. Skitska vojna oprema uključivala je široki spektar oružja. Koristili su luk i strelu sa konja, borbene sekire, buzdovane, koplja i mačeve. Za zaštitu su koristili štitove, oklope i šlemove.

Među najpoznatijim istorijskim izvorima jeste Herodotova Istorija iz 5. veka pre nove ere, u kojoj je opisao da su Skiti bili „nepobedivi i nemoguće im je pristupiti“. Bili su izuzetni ratnici i sa takvim oružjem i taktičkim sposobnostima bilo je teško suprostaviti im se.

Zato i ne čudi što su drugi narodi anganžovali Skite za potrebe ratovanja.

Skiti su imali veliki uticaj na kulture svojih moćnih suseda, šireći nove tehnologije kao što su sedla i druga konjska oprema za jahanje. Drevna grčka, rimska, persijska i kineska imperija ostavila su mnoštvo izvora koji opisuju, iz njihove perspektive, običaje i praksu zastrašujućih konjskih ratnika koji su došli iz unutrašnjosti Evroazije.

Poznato je da su i njihove žene bile ratnice. Često ih povezuju sa Amazonkama. Herodot veruje da su to možda bile sarmatske žene koje su dolazile među Skite, gde su se udavale i borile uz njih. U svakom slučaju, arheološka istraživanja su pokazala znatan broj skitskih sahrana žena ratnica, u odnosu na sahrane sarmatskih žena.

Anlaliza drevne DNK Skita

Istraživanje objavljeno u časopisu Science Advances, od strane međunarodnog tima genetičara, antropologa i arheologa, pomaže da se osvetli istorija Skita.

Analizirani su genomski podaci za 111 drevnih ljudi iz prvih milenijuma pre nove ere i nove ere. Studija obuhvata ostatke ljudi koji su živeli u centralnoazijske stepe i koji su pripadali Skitima i drugim plemenima. Rezultati su otkrili nove uvide u genetske događaje povezane sa nastankom, razvojem i padom legendarnih stepskih Skita.

Analize su otkrile da su značajni genetski obrti bili povezani sa opadanjem dugotrajnih sedentarnih grupa iz bronzanog doba i usponom skitskih nomadskih kultura u gvozdenom dobu. Njihovi nalazi pokazuju da su, prateći relativno homogeno poreklo stočara iz kasnog bronzanog doba, na prelazu u prvi milenijum pre nove ere, prilivi sa istoka, zapada i juga u stepu formirali nove pomešane genske fondove.

Mešanje naroda iz srednjoazijskih stepa

U studiji su naučnici identifikovali najmanje dva glavna izvora porekla nomadskih grupa gvozdenog doba. Istočni izvor verovatno potiče od populacija na planinama Altaja koje su se tokom gvozdenog doba širile na zapad i jug, mešajući se dok su se kretale. Ovi genetski rezultati se poklapaju sa vremenom i lokacijama pronađenim u arheološkim zapisima. I ukazuju na ekspanziju populacija sa područja Altaja. Na području Altaja su pronađeni najranije skitske sahrane. Te sahrane pripadale su različitim kulturama kao što su Saka, Tasmola i Pazirik pronađene u južnom, centralom i istočnom Kazahstanu.

• Drevna DNK otkriva istoriju lovaca-sakupljača
• Fenomenalna genetička studija u kojoj su učestvovali i srpski arheolozi otkrila je poreklo indoevropskog jezika

Grupe skitskih plemena koje se nalaze u zapadnim planinama Urala potiču iz drugog odvojenog, ali istovremenog izvora. Za razliku od istočnog izvora, ovaj zapadni genetski fond karakterističan je za rane sauromatsko-sarmatske kulture.

Studija takođe pokriva prelazni period nakon gvozdenog doba, otkrivajući nove genetske promene i događaje mešanja. Ovi događaji su se intenzivirali na prelazu iz prvog milenijuma nove ere, istovremeno sa opadanjem, a potom i nestankom skitskih kultura u centralnoj stepi.

Novi dalekoistočni evroazijski priliv je verovatno povezan sa širenjem nomadskih imperija istočne stepe u prvim vekovima nove ere. Kao što su konfederacije Sjongnu i Sjianbei, kao i manji priliv iz iranskih izvora koji je verovatno povezan sa širenjem persijske civilizacije sa juga.

Iako mnoga pitanja ostaju nerešiva, istoriju Skita ne može samo rešiti drevna DNK. Međutim, ova studija je značajna jer pokazuje koliko su se populacije Evroazije menjale i mešale tokom vremena.