Arheolozi su pronašli 3 bogato ukrašena olovna sarkofaga iz 3. veka u kojima su sahranjena deca sa Bliskog istoka. Ovakvi sarkofazi su retkost, a pronađeno ih je samo 30 u Viminacijumu.

Praksa sahranjivanja u olovnim sarkofazima potiče sa Bliskog istoka, a kasnije se proširio po čitavom Rimskom carstvu.

U olovnim sarkofazima pronađenim u Viminacijumu bila su sahranjena deca uzrasta od osam meseci do 10 godina. Reljefni motivi na sarkofazima su identični onima koji se mogu videti na olovnim kovčezima pronađenim u Siriji i Palestini.

“Ukrasi u obliku kvadrata, deltoida, zrakasto ukrštenih linija sa strelicama i astragala su tipični geometrijski motivi koji su se razvili u jerusalimskim radionicama i širili tokom 2. i 3. veka širom rimskog carstva” – rekla je arheolog dr Bebina Milovanović iz Naučnog centra Viminacijum za Novosti.

• Žrtvovanje pasa u Viminacijumu?
• Farmacija u antička vremena-Viminacijum

Sahrane pokojnika u sarkofazima od olova nisu bile praksa Rimljana. U olovnim sarkofazima su uglavnom sahranjivani deca i žene. Pokojnici su nesumnjivo pripadali višem društvenom staležu, jer su porodice mogle da priušte kovčeg od metala.

Sasvim je izvesno da su sahrane u sarkofazima od olova pripadale stanovnicima sa Bliskog istoka koji su kao vojnici, trgovci i zanatlije naseljavali ostale delove Carstva, naročito u 2. i 3. veku.

Ukrasi na sarkofazima u obliku deltoida u koji je upisan krst navode na pitanje da li je možda reč o nekoj ranohrišćanskoj sekti. Na olovnim kovčezima nema nijednog podatka o pokojnicima za razliku od kamenih sarkofaga, na kojima su bile ispisane prave biografije.

• U Viminacijumu pronađena grobnica ranohrišćanskog sveštenika
• Novo otkriće u Viminacijumu: najstariji pomen Hrista?

Najveća zagonetka za arheologe su savijeni izuzetno tanki srebrni listići sa urezanim magijskim natpisima, koji će morati da se otvore posebnim metodama da bi tekst na njima mogao da se pročita. Slični magijski natpisi na aramejskom, samo na zlatnim listićima, pronađeni su pre nekoliko godina takođe u dečjem grobu u Viminacijumu i izazvali su svetsku senzaciju.

Artefakti iz sarkofaga

“Samo po sebi otkriće tri olovna sarkofaga je vanserijsko, a pravo je čudo da su dva od njih ostala neopljačkana” – rekao je arheolog dr Ilija Danković iz Naučnog centra Viminacijum.

“Prvo smo pronašli kovčeg devojčice sahranjene sa raskošnim grobnim inventarom, što je neuobičajeno za Rimljane koji nisu imali običaj da zlato polažu u grobove, smatrali su da to rade samo “prosti ljudi i varvari”.

Ipak, postojao je izuzetak, prilikom gubitka kćeri koja nije doživela da se uda, te je deo miraza polagan uz nju. Možda je upravo to ovde slučaj, jer su uz pokojnicu položeni naušnica, dva zlatna prstena i jedinstven medaljon od zlatnog lima u obliku pelte, štita Amazonki, koji ima zaštitničku simboliku.

Ovaj izuzetni komad nakita, koji je po rečima arheologa imao i magijsku funkciju, sa prednje strane je ukrašen umecima od stakla zelene boje, a tehnikom filigrana na njemu izvedene su konture kantarosa, grčke posude koja je simbolizovala besmrtnost ili ponovno rođenje.

“Jedan od prstenova je izrađen u obliku zmije, koja je u doba antike imala zaštitničku ulogu“, kaže dr Danković. “Na svega tri metra od od sarkofaga devojčice, otkriven je grob odrasle žene koja je na ruci imala masivni srebrni prsten u vidu zmije. Zbog tih “zmijskih” prstenova i blizine grobova pitamo se da li je reč o osobama koje su bile u srodstvu, ili su možda pripadnice iste religiozne ili etničke zajednice. Te odgovore daće nam fizičko-hemijske analize, pre svega odnos izotopa stroncijuma i kalcijuma u zubima.”

Kraj drugog neopljačkanog sarkofaga pronađena su tri manja keramička krčaga, dok su u samom kovčegu pronađeni ostaci svetle tkanine u kojoj je bio umotan skelet bebe od oko osam meseci.

“Kraj njenih nogu bio je položen keramički lonac sa tri drvceta koja su gorela sa donje strane, očigledno korišćeni u nekom magijskom obredu“, kaže dr Bebina Milovanović. Nažalost, treći olovni sarkofag koji je pripadao starijem detetu bio je opljačkan.

Prostor na kome su sarkofazi pronađeni nalazi se nekoliko stotina metara južno od legijskog logora i civilnog naselja Viminacijuma.

“Tu su od početka 2. veka do kraja 4. veka sahranjivani stanovnici prestonice provincije Gornje Mezije“, kaže dr Danković.

“Radi se o delu nekropole koji se razvijao uz antičku saobraćajnicu, otkrivenu na ovom prostoru. Taj put je spajao Viminacijum sa unutrašnjošću provincije na jugu. Stoga ne čudi da smo za manje od tri meseca rada istražili oko 200 grobova, unutar kojih smo pronašli više od 300 artefakata.”

Rimska provincija Gornja Mezija, koja se prostirala na prostoru današnje Srbije bila je poznatno rudonosno područje, pa su bogati građani svojim pokojnicima mogli da priušte luksuzne metalne kovčege.

Sasvim je izvesno da je na ovim prostorima bila aktivna lokalna proizvodnja sarkofaga od olova, verovatno pod uticajem istočnjačkih majstora koji su sa sobom donosili šablone po kojima su dekorisani sarkofazi.