Farmacija u antička vremena-Viminacijum
Prisustvo mnogih grobova lekara i farmaceuta i njihove opreme otkrivenih od strane srpskih arheologa svedoči da je medicinska služba bila veoma razvijena u drevnom Viminacijumu. Otkriveni instrumenti očnog doktora iz I-II veka nove ere zajedno sa medikamentima, naveli su stručnjake iz Požarevca i Sorbone da proučavaju lekove iz Viminacijuma.
Viminacijum je bio najveće gradsko naselje i glavni grad Gornje Mezije, i značajan vojni centar (stalni logor legije VII Claudia). Muncipalni status zajednici rimskih građana dodeljen je u vreme Hadrijana, a status kolonije Viminacijum dobija pod Gordijanom III, najverovatnije 239. godine. Dok najveći procvat doživljava u vreme Septimija Severa, a u IV veku postaje episkopalno sedište. Vojni logor na desnoj obali Mlave postajao je do sredine V veka, a u VI veku podignuto je manje utvrđenje na levoj obali.
Narodni muzej Požarevac i Laboratorija za molekularnu i strukturalnu arheologiju Univerziteta Sorbona u Parizu upravo su završili prvi deo velikog naučnog projekta kojim je obuhvaćena hemijska analiza medikamenata iz Viminacijuma, a kojim je potvrđeno da su pojedini medicinsko-farmaceutski predmeti sa ove teritorije značajni rariteti i na teritoriji Evrope. Postoje brojni nalazi koji potvrđuju da je Viminacijum, kao vojni logor, imao više bolnica, jer je to bilo regulisano rimskim zakonom.
“Narodni muzej Požarevac u svojim arheološkim zbirkama čuva snažne dokaze o razvijenoj medicinsko-farmaceutskoj službi na teritoriji Braničevskog okruga, a pojedini su stari osam milenijuma i potiču iz perioda vinčanske kulture. Zbog velike sličnosti sa savremenim, medicinsko-farmaceutski predmeti iz rimskog perioda, od kojih najveći broj potiče s arheoloških istraživanja Viminacijuma, izazivaju najveću pažnju. Osim pisanih izvora, oni su najsnažniji dokazi da su temelji savremene medicinske i farmaceutske službe, postavljeni još u grčko-rimskom periodu. O velikom značaju medicinsko-farmaceutskih predmeta iz Viminacijuma za istoriju grčko-rimske zdravstvene službe, svedoče brojne monografije u kojima su oni imali centralno mesto”- kaže Dragana Spasić Đurić, arheolog Narodnog muzeja Požarevac, koja je predvodila istraživanje zajedno sa francuskom koleginicom dr Miriel Labonel.
Medikamenti koji su ispitivani deo su hirurškog pribora koji je pripadao lekaru hirurgu za bolesti oka “medicus et chirurgus ocularis“, otkrivenog 1985. godine tokom arheoloških istraživanja u Viminacijumu, i najznačajniji je medicinsko-farmaceutski nalaz na teritoriji Srbije. U bronzanoj kutiji nađeno je osam instrumenata (pinceta, skalpeli, igle i katarakt-igle, kamena paleta, stakleni balsamarij).
Prema rečima Dragane Spasić Đurić, medikamenti pastile koji su se nalazili u lučnim kasetama bronzane kutije su kružne, pločaste i vretenaste forme, s tekstom utisnutim u pozitivu, a, zbog informacija koje donose, imaju prvorazredni značaj za istoriju grčko-rimske oftamologije. Dosadašnje analize pokazuju da se radi o katarakti i trahomu, bolestima koje su prisutne i danas, a očigledno je i da postoje velike sličnosti u lečenju još od antičkog Rima. Instrumenti gotovo da nisu značajno promenjeni u odnosu na današnje.
“Instrumentarij iz prvih decenija drugog veka značajan je i zato što potvrđuje da je naučno zasnovana mediko-farmaceutska služba u starom Rimu postojala i pre Galena, koji se smatra utemeljivačem ovih nauka. Koliko su značajni i retki, najbolje govori podatak da su do danas otkrivene samo četiri kutije s medikamentima koji nose natpise, i to u Lionu i Remsu u Francuskoj, u Morlungu u Italiji i Kelnu u Nemačkoj. Jedino medikamenti iz Viminacijuma nisu podvrgnuti hemijskoj analizi, a saznanja o njihovom sastavu i načinu izrade značajno će upotpuniti korpus otkrivenih rimskih lekova, jer analiza omogućava upoređivanje sastava arheoloških nalaza sa sastojcima pisanih recepata, ali i s rezultatima hemijskih analiza obavljenih na pomenutim medikamentima iz Evrope”.
Nakon analiza planirano je da se tokom 2019. godine dva pisana recepta – collyria crocodes i stactum, rekonstruišu u laboratoriji za mikrobiologiju u Strazburu, vlasništvo Laboratorije za molekularnu i strukturalnu arheologiju Univerziteta Sorbona u Parizu. Stručnjake očekuje druga faza koja podrazumeva obradu, sređivanje i poređenje podataka, a, na kraju, zajedničko publikovanje rezultata ovog projekta.
Izvor vesti: Politika
