Pre dve godine arheolozi su otkrili grob monaha u lancima za koga se smatra da je bio asketa u 5. veku. Međutim, nakon detaljnih analiza utvrđeno je da je reč o ženi.

Arheološko otkriće iz 2023. godine je još tada bilo izuzetno jer je reč o retkoj sahrani askete, koji je bio okovan lancima težim od nekoliko desetina kilograma. Pisali smo o tome: Pronađen monah okovan gvozdenim lancima

Otkriće koje menja istoriju

Ovo otkriće, u blizini Jerusalima, osporilo je dugotrajna verovanja o asketskim praksama u vizantijskoj eri, otkrivajući ostatke žene u sahrani koja se tipično povezuje sa muškim asketama, što je podstaklo preispitivanje uloge žena u ekstremnim verskim tradicijama 5. veka nove ere.

• Žena je bila sahranjena među monasima iz reda vitezova
• Misteriozno ubistvo monaha? Arheolozi pronašli obezglavljene skelete u Altenburgu

Tokom iskopavanja na lokalitetu Khirbat el-Masani, vizantijskog manastira koji datira između 4. i 7. veka, otkriveno je nekoliko grobova. Među njima se posebno isticao jedan grob, odnosno sahrana u kojoj je osoba bila umotana u lance. Reč je o asketskoj praksi koja je simbolizovala žrtvovanje tela i odvojenost od materijalnog sveta.

Tradicionalno se ova vrsta pokajanja povezivala sa muškarcima, pa su arheolozi pretpostavljali da ostaci pripadaju muškarcu. Međutim, loša očuvanost kostiju sprečila je određivanje pola standardnom antropološkom analizom. Zato su se istraživači okrenuli analizi peptida zubne gleđi kako bi odredili biološki pol. Otkrili su da je reč o individui ženskog pola. Naučni rad je objavljen u časopisu Journal of Archaeological Science: Reports.

Uloga žene u ekstremnim verskim praksama

Ovo saznanje dovodi u pitanje ustaljeno verovanje da je ekstremni asketizam, kao što je upotreba lanaca za ograničavanje mobilnosti, bio isključivo muška praksa. Iako su poznati slučajevi plemenitih žena koje su osnivale manastire i učestvovale u verskom životu, identifikacija žene koja je svoju privrženost dovela do krajnosti samomučenja upotrebom teških lanaca je bez presedana u arheološkim zapisima.

Istoričari su dokumentovali ženske figure u ranom hrišćanstvu koje su usvojile asketski način života, kao što je Melanija Mlađa, koja se povukla u malu ćeliju da bi se molila i postila. Međutim, nisu pronađeni materijalni dokazi koji bi potvrdili da su neke žene usvojile i najekstremnije oblike pokajanja.

Manastir u kojem je pronađena grobnica nalazio se na strateškoj tački za hrišćanska hodočašća u Jerusalim. Tokom vizantijskog perioda, grad je postao verski centar od velikog značaja, privlačeći vernike iz celog Rimskog carstva. U ovom kontekstu, prisustvo žene askete sugeriše da je učešće žena u ovim zajednicama možda bilo aktivnije i rigoroznije, nego što se ranije mislilo.

Istraživači su naglasili potrebu da se nastavi sa istraživanjem drugih arheoloških konteksta ovom metodologijom kako bi se otkrili mogući slični slučajevi. Ovo je samo početak preispitivanja načina na koji razumemo ženski asketizam u vizantijskom svetu, kažu istraživači.