Grčki filozof Plutarh pisao je u biografiji kralja Likurga kako su Spartanci razdvajali zdravu decu od bolesne. Zdrava i jaka deca bi preživela, dok bi bolesna bila ostavljena napolju da umru ili bi bila bačena u provaliju. Priča o čedomorstvu u staroj Grčkoj je popularna već 2000 godina, ali je ona možda ipak samo mit. Zanimljivo je to da su arheolozi 1931. godine otkrili masovnu grobnicu sa 450 beba dok je i dalje postojala teorija o čedomorstvu. Međutim, analize dečijih skeleta dale su iznenađujuće rezultate.

Jedna neistina bila je ta da su stari Grci redovno praktikovali čedomorstvo, ubijajući bolesnu decu sa ili bez deformiteta, kao i onu decu rođenu u porodicama niskog socijalnog statusa. Ukoliko bi beba po rođenju bila ocenjena kao nesposobna za buduću vojničku dužnost, Spartanci bi je ostavili na obližnjem brdu.

Čedomorstvo u prošlosti

Skoro 2000 godina Plutarhova priča o drevnom grčkom društvu je bila prihvaćena među modernim naučnicima. Plutarh je o čedomorstvu staroj Grčkoj pisao 700 godina kasnije. Međutim, studija objavljena u časopisu Hesperia suprostavila se ovoj tvrdnji. Čedomorstvo u staroj Grčkoj je legenda i čista propaganda.

Naravno, nije isključena pretpostavka da je toga bilo u prošlosti, ali sigurno ne u toj meri. Nažalost, to se i danas dešava. Deca sa teškim invaliditetom bivaju ostavljena ispred tuđih vrata, u šumi, na javnom mestu. Dalje se o njihovoj sudbini više ništa ne zna. Mnoga deca u antici su tako odrasla kao robovi.

Prema deci, koja su rođena sa fizičkim nedostacima, sigurno se ophodilo drugačije i viđene su drugačije u društvu. Njihov život nije bio nimalo lak, kako zbog njihove bolesti i zbog toga što su možda bili odbačeni od pojedinaca, a nekada i od svojih bližnjih. Sa druge strane postoje dokazi da je ljudima sa deformitetima pružana potrebna pomoć i nega.

Primeri:

• Otkriven skelet žene patuljastog rasta iz 6. veka
• Proteze koje su pomagale drevnim ljudima da se kreću bez problema
• Najstarija amputacija noge na svetu zabeležena je pre 30.000 godina
• Najstariji potvrđeni slučaj Daunovog sindroma kod deteta otkrili su arheolozi u Francuskoj

Masovna grobnica bebe u Atini

Arheološki dokazi podržavaju to gledište i za bebe. Najbolji primer za to jeste masovna grobnica 450 beba otkrivena 1931. godine u bunaru u Atini. Bebe su umrle negde između 165. i 150. godine pre nove ere. Sa njima je pohranjeno, odnosno žrtvovano 150 pasa.

U početku se arheolozi verovali da je reč o čedomorstvu ili čak o nekoj epidemiji. Međutim, deca su uglavnom umirala prirodnom smrću. Jedna trećina je umrla od meningitisa koji je, verovatno, posledica kontamiranih predmeta koji su ljudi koristili u to vreme za presecanje pupčane vrpce. Druga deca su umirala od raznih dečijih bolesti izazvanih dehidracijom posle dijareje. Samo je jedno dete umrlo zbog posledice malteretiranja i zlostavljanja. Reč je 18-mesečnoj bebi na čijoj lobanji je uočena povreda. Ovo je možda jedan od najstarijih dokaza zlostavljanja dece u istoriji.

Antropološka analiza Marije Liston sprovedena na dečijim skeletima pokazala je da su skoro sve bebe bile stare samo nekoliko dana, a tri su bile oko godinu dana starosti. Ovo je tipičan obrazac smrtnosti u antičkom svetu, a ne selektivno čedomorstvo. Primer: Smrtnost dece u antičkom Sirmijumu

Postojala je briga za bolesno dete u antici

Jedno dete, oko pola godine starosti, rodilo se sa hidorcefalijom. Kod ove bolesti kičmena tečnost biva zarobljena u lobanji i vrši pritisak na mozak. Ovo stanje dovodi do deformisanog oblika lobanje i često je fatalno, kao i danas. Za ovo dete je neko u prvim mesecima života morao da se brine u značajnoj meri. Tako da nisu sva deca sa deformitetima bila odmah odbačena.

A zašto su bebe ovako pohranjene? Mala deca su bila odbačena, a ne dostojanstveno sahranjena. U antičkom svetu, bebe nisu smatrane za potpune osobe dok se ne održi posebna ceremonija 10 dana nakon rođenja.

Iako je postojalo pogrešno viđenje da su Spartanci ubijali decu, nema dokaza da su to učinili.

Kao što smo napomenuli na početku, postojali su izuzeci, baš kao i danas u modernom društvu. Porodice koje su osećale stid ili nisu mogli da brinu o bolesnoj deci su ih odbacivale i ostavljale, nadajući se da će ih neko usvojiti i o njima bolje brinuti.