Tokom 2021. godine hiljade arheologa širom sveta je neumorno iskopavalo, istraživalo, objavljivalo kako bi održali arheologiju živom. Između velikog broja zanimljivih arheoloških otkrića izdvojili smo nekoliko relevantnih koji su obeležili prošlu godinu.

1. Izgubljeni zlatni grad u Egiptu

Arheolozi su otkrili “Izgubljeni zlatni grad” u blizini Luksora u Egiptu. Grad je bio poznat kao “Atonov uspon” i osnovao ga je faraon Amenhotep III, koji je vladao između 1391. i 1353.g. p.n.e.

Grad sadrži brojne kuće, administrativne zgrade, veliku pekaru, proizvodni prostor za cigle od blata i nekoliko grobova. Istorijski dokumenti sugerišu da je Amenhotep III imao tri kraljevske palate u gradu, a arheološka iskopavanja su u toku.

Za postojanje grada se znalo iz istorijskih zapisa, ali je grad otkriven tek ove godine. „Mnoge strane istraživačke misije su tragale za ovim gradom i nikada ga nisu pronašle“, rekao je Zahi Havas, bivši državni ministar za antikvitete i arheolog koji je vodio iskopavanja Zlatnog grada.

2. Retki dokaz o raspeću iz rimskog perioda

Iako je do otkrića ovog skeleta došlo 2017. godine, tek su nedavno istraživači publikovali rad u kojem su prikazali da je ovaj mladić bio razapet. Njegovu desnu petnu kost (calcaneum) prodirao je gvozdeni ekser u horizontalnom položaju. Istraživači veruju da je u skladu sa praksom raspeća. U tom slučaju bi mu stopala bila prikovana za stranice uspravne grede od drveta.

Sahrana potiče iz trećeg ili četvrtog veka, a ovaj čovek je možda bio rob. Značajno je otkriće jer je vrlo malo primera raspeća pronađeno iz perioda Rimskog carstva.

3. Najstarija mapa Evrope

Još jedan arheološki nalaz od izuzetnog značaj koji je otkriven pre više od 100 godina, a čija je važnost tek nedavno, uz pomoć modernih tehnologija, postala jasnija. Na kamenoj ploči otkrivenoj u Francuskoj primećena je serija gravura starih 4.000 godina. Uz pomoć fotogrametrije koja kreira veoma detaljnu 3D sliku ove kamene ploče, istraživači su mogli da vide šta se zapravo nalazi na površini ove kamene ploče.

Ploča ima niz linija koje predstavljaju reku Odet i njenu okolnu dolinu u zapadnoj Francuskoj – područje od oko 30 kilometara sa 21 km. Mapu je možda koristio ili je pripadala princu ili knezu da ilustruje teritoriju kojom je vladao.

4. Otkriće nove ljudske vrste Homo longi ili čovek zmaj

Naučnici u Kini su na leto 2021. izvestili o otkriću nove ljudske vrste koju  su nazivali Homo longi, što znači “Čovek zmaj“. Poznato je da je lobanja koja je pronađena 1933. godine bila sakrivena u bunaru tokom japanske okupacije Kine. Tu je ostala 85 godina dok nije ponovo otkrivena i detaljno proučena.

Nije jasno kada se tačno “čovek zmaj” prvi put pojavio i kada je izumro. Lobanja je datovana negde između 146.000 i 296.000 godina. Neki naučnici dovode u pitanje da li je “čovek zmaj” zaista nova ljudska vrsta i spekulišu da lobanja možda pripada Denisovcu.

5. Najstarija sahrana modernog čoveka u Africi

U maju su arheolozi objavili otkriće najstarije sahrane modernog čoveka-deteta u Keniji koja se datuje  pre 78.300 godina.

“Rane sahrane modernih ljudi su retke uprkos činjenici da se radi o Africi, rodnom mestu naše vrste. To možda ima veze sa pristrasnošću istraživanja, odnosno oblasti gde su pronađene ranije sahrane su mnogo detaljnije istražene od Afrike“, rekao je Bovin.

6. Figurina Doroti stara 6.800 godina

Praistorijska figurina visoka 6 cm nađena je na arheološkom lokalitetu Vitkovačko polje kod Aleksandrovca. Procenjeno je da je izrađena oko 4800 godina p.n.e. u vinčanskoj kulturi. Ovakva figurina do sada nije bila poznata. Posebna je jer je bila obojena u zeleno i crveno, a u crvenoj boji su joj stilizovane “čizmice”.

Nazvana je Doroti upravo zbog crvenih čizmica. Izrađena je od pečene gline. Očuvano je telo figurine, ali nažalost, ne i glava.

7. Najstariji kneževski mač u Hrvatskoj

Kod Požege, u Hrvatskoj otkriven je bogati kneževski grob ratnika iz gvozdenog doba (8-6. vek p.n.e.). Grobovi ispod humki ili tumula bili su rezervisani samo za istaknute pripadnike zajednice, među kojima se ističe ratnička aristokratija. Ono što ovo otkriće dodatno čini izuzetnim jeste pronalazak najstarijeg gvozdenog mača u Hrvatskoj.

Zajednice iz starijeg gvozdenog doba na prostoru od istočne Francuske do Dunava pripadaju halštatskom kulturnom kompleksu. Ovim zajednicama, uključujući i ovu na Kaptolu (kod Požege), verovatno je vladala neka vrsta ratničke aristokratije. Ratnička oprema je tada bila simbol pripadnosti takvoj elitnoj grupi, a posebno je važan status konjanika.

8. Najstariji pećinski crtež na svetu

Arheolozi su otkrili najstariji pećinski crtež na svetu: sliku divlje svinje u prirodnoj veličini koja je napravljena pre najmanje 45.500 godina u Indoneziji. Iznad zadnjeg dela crteža svinje nalaze se dva otiska ruku, a čini se da su okrenuti prema dve druge svinje koje su samo delimično sačuvane, kao deo narativne scene.

9. Otkriće 87 otisaka stopala neandertalaca

Otkriveni neandertalski otisci stopala, među kojima ima i dečijih, u jugozapadnoj Španiji, stari su oko 106.000 godina. Predstavljaju najstariji zapis očuvanih neandertalskih otisaka na svetu.

Većina otisaka stopala nalazi se na rubu poplavljenog područja. Ovo možda znači da se radi o strategiji lova, uhođenju životinja u vodi, verovatno ne velikih vodenih životinja, već močvarnih ptica ili malih mesoždera. A verovatno su  lovili ribu ili tragali za školjkama ili mekušcima.

10. Figurina boginje Dijane

Tokom zaštitnih arheoloških istraživanja lokaliteta u Nepričavi na trasi buduće brze saobraćajnice koja će Valjevo spojiti sa auto-putem, došlo se do otkrića bronzane figure rimske boginje Dijane.

U Nepričavi su arheolozi otkrii objekte iz rimskog perioda, tj. iz trećeg i četvrtog veka i zanimljivu bronzanu figuru veličine šake. Figurina verovatno predstavlja rimsku boginju lova Dijanu. Na to su ukazale ogoljene grudi i frizura, kao i remen za tobolac.