Kod Požege, u Hrvatskoj otkriven je bogati kneževski grob ratnika iz gvozdenog doba (8-6. vek p.n.e.). Grobovi ispod humki ili tumula bili su rezervisani samo za istaknute pripadnike zajednice, među kojima se ističe ratnička aristokratija. Ono što ovo otkriće dodatno čini izuzetnim jeste pronalazak najstarijeg gvozdenog mača u Hrvatskoj.

Zajednice iz starijeg gvozdenog doba na prostoru od istočne Francuske do Dunava pripadaju halštatskom kulturnom kompleksu. Ovim zajednicama, uključujući i ovu na Kaptolu (kod Požege), verovatno je vladala neka vrsta ratničke aristokratije. Ratnička oprema je tada bila simbol pripadnosti takvoj elitnoj grupi, a posebno je važan status konjanika, piše Večernji.hr.

• Luksuzni nakit iz kneževskog groba u Čađavici
• Misterija kneževske humke Bornhok iz ranog bronzanog doba

Ratnici su u to vreme koristili koplja i borbene sekire kao pomorsko oružje. Obično su imali dva do tri koplja i do dve borbene sekire. Mačevi se tada nisu koristili za borbu, izuzetno su retki, a čini se da nisu bili funkcionalno oružje, već obeležje najviše ratničke časti. S druge strane, šlemovi, oklopi, štitovi pravljeni su uglavnom od kože i drveta, dok su metalni primerci označavali i društveni prestiž svojih vlasnika.

To govori da nije bilo rata u organizovanim jedinicama, ali da je u slučaju sukoba borba bila individualna. Isto tako, posedovanje konja značilo je veliku prednost i čast. Zanimljivo je napomenuti da su najseverniji primerci grčkih šlemova uopšte pronađeni na Kaptolu, što govori o ogromnoj moći vladara lokalne zajednice.

Arheološki lokalitet u Kaptolu

Arheološki loklalitet u Kaptolu čini utvrđeno naselje ispod kojeg se nalaze dva groblja pod tumulima. Tumuli su zemljane humke koje pokrivaju grobove pripadnika elite koja je vladala gvozdenom zajednicom na Kaptolu. Na lokalitetu Čemernica istraženo ih je 14, dok se na lokalitetu Gradac istražuje nekropola sa najmanje 25 ovakvih humki. Pokojnike bi spaljivali, a njihove ostatke stavljali u drveni sanduk, u koji bi dodavali keramičke posude, verovatno sa hranom i pićem, ili pokojnikovom ponudom i opremom za gozbu na drugom svetu.

Grobni prilozi

Pored toga, u grobovima se nalaze metalni predmeti od bronze i gvožđa, od luksuznih posuda, preko bogatih kompleta naoružanja i opreme za jahanje konja, do ukrasa i elemenata nošnje. Tada bi se taj sanduk zatvarao i ponekad oblagao suhozidom, a iznad svega bi se uzdizala zemljana humka.

Bogata grobnica iz gvozdenog doba

Na nekropoli Gradci otkrivena je najbogatija grobnica iz gvozdenog doba u Hrvatskoj, a ujedno i jedina dvostruka kneževska grobnica u Evropi iz gvozdenog doba. Visoka je 2,8 metara i prečnika 18 metara. Uz površinu zemljanog nasipa nalazila se periferna grobnica čoveka sa kremacijom iz druge polovine 6. veka pre nove ere, dok je centralna grobnica verovatno iz kasnog 8. ili početka 7. veka.

U drvenoj komori ispod ogromne kamene konstrukcije pronađeni su brojni nalazi, a posebno se ističe oružje koje se sastoji od dva para gvozdenih sekira, pet gvozdenih kopalja i dva kompleta konjske opreme sa gvozdenim čeljustima i bronzanim razvodnicima pojasa. Pronađena su čak dva mača: jedan bronzani, najseverniji primjerak tipa Kostel, koji je najmanje 200 godina stariji od samog groba, i jedan gvozdeni, koji je vjerovatno najstariji gvozdeni mač u Hrvatskoj.

U grobnoj komori je bilo i tridesetak keramičkih posuda, među kojima su najzanimljiviji lonci bili ukrašeni limenim i bronzanim lamelama. Sve ovo po mnogo čemu predstavlja izuzetnu celinu koja bitno menja dosadašnja saznanja o početku gvozdenog doba na jugu Karpatskog basena.

• Arheolozi su otkrili drevne šlemove na jugu Italije, nekadašnje Magna Graecia-e
• Najstariji mačevi na svetu su iz bronzanog doba sa arheološkog lokaliteta Arslantepe u Turskoj
• Baraćeve pećine u Hrvatskoj bile su stanište neandertalaca

Fantastično bogata ratnička oprema u kojoj se jasno izdvajaju dve gotovo identične celine koje označavaju najviši društveni status, sugeriše da bi to mogao biti dvostruki kneževski grob, što bi predstavljalo jedinstveno otkriće u starijem gvozdenom dobu Evrope.